Jakie są formy popełnienia przestępstw?

Czym są formy stadialne przestępstwa?

Formy stadialne związane są z pojęciem tzw. pochodu przestępstwa – schematu przedstawiającego stadia czynu przestępnego. Elementami pochodu przestępstwa są: zamiar, przygotowanie, usiłowanie i dokonanie. Sam zamiar nie jest karalny, przygotowanie jest karalne tylko wówczas, gdy ustawa tak stanowi, natomiast usiłowanie podlega odpowiedzialności równej dokonaniu czynu zabronionego.

Czym są formy zjawiskowe przestępstwa?

Formy zjawiskowe dotyczą sposobu współdziałania sprawców. Można wyróżnić następujące formy zjawiskowe czynu karalnego:

1. sprawstwo indywidualne,

2. współsprawstwo,

3. sprawstwo kierownicze,

4. sprawstwo poleceniowe,

5. podżeganie,

6. pomocnictwo.

Czym jest usiłowanie?

Za usiłowanie odpowiada ten, kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie następuje. Sąd wymierza wówczas karę w granicach zagrożenia przewidzianego dla danego przestępstwa

Usiłowanie zachodzi także wtedy, gdy sprawca nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe ze względu na brak przedmiotu lub użycie środka nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego. W tym wypadku sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Nie podlega karze za usiłowanie, kto dobrowolnie odstąpił od dokonania lub zapobiegł skutkowi stanowiącemu znamię czynu zabronionego. Sąd może również zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do sprawcy, który dobrowolnie starał się zapobiec skutkowi czynu.

Czym jest przygotowanie?

Przygotowanie zachodzi tylko wtedy, gdy w celu popełnienia czynu zabronionego sprawca podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu - w szczególności wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub przysposabia środki, zbiera informacje albo sporządza plan działania. Sporządzenie planu działania powinno mieć formę uzewnętrznioną w formie nagrań, szkiców, makiet lub innych form zapisanych. Samo werbalne przekazanie planu utrwalenia strategii działania przy popełnieniu przestępstwa jest niewystarczające do uznania działania za przygotowanie. Powyższe oznacza, że dla uznania, że osoba dopuściła się przygotowania do popełnienia czynu zabronionego, czynności muszą być podejmowane w zamiarze bezpośrednim popełnienia konkretnego czynu.

 

Nie podlega karze za przygotowanie, kto dobrowolnie od niego odstąpił, w szczególności zniszczył przygotowane środki lub zapobiegł skorzystaniu z nich w przyszłości. W razie wejścia w porozumienie z inną osobą w celu popełnienia czynu zabronionego, nie podlega karze ten, kto nadto podjął istotne starania zmierzające do zapobieżenia dokonaniu.

Czym jest współsprawstwo?

Za sprawstwo odpowiada nie tylko ten, kto wykonuje czyn zabroniony sam (sprawstwo indywidualne) albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą (współsprawstwo), ale także ten, kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę (sprawstwo kierownicze) lub, wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej wykonanie takiego czynu (sprawstwo poleceniowe).

Czym jest podżeganie i pomocnictwo?

Podżeganie polega na intencjonalnym nakłanianiu innej osoby do dokonania czynu zabronionego. Może być popełnione wyłącznie z zamiarem bezpośrednim, poprzez czynne działanie. Za pomocnictwo odpowiada ten, kto w zamiarze, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności dostarczając narzędzie, środek przewozu, udzielając rady lub informacji.

Sąd wymierza karę za podżeganie lub pomocnictwo w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo. Wymierzając karę za pomocnictwo sąd może jednak zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Czym jest niezależna odpowiedzialność współodpowiadających?

Każdy ze współdziałających w popełnieniu czynu zabronionego odpowiada w granicach swojej umyślności lub nieumyślności, niezależnie od odpowiedzialności pozostałych współdziałających. Okoliczności osobiste, wyłączające lub łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną, uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą. Zasada indywidualizacji odnosi się zarówno do okoliczności charakteryzujących osobę popełniającą przestępstwo (np. nieletni, osoba, na której ciążył prawny obowiązek opieki nad inną, funkcjonariusz publiczny), jak i okoliczności związane z samym czynem (np. błąd)

W przypadku, gdy okoliczność osobista stanowi znamię czynu zabronionego, współdziałający podlega odpowiedzialności karnej przewidzianej za ten czyn zabroniony, jeżeli o tej okoliczności wiedział, chociażby go nie dotyczyła.

 

Nie podlega karze współdziałający, który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu zabronionego. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary w stosunku do współdziałającego, który dobrowolnie starał się zapobiec dokonaniu czynu zabronionego.

Adwokat - jak może pomóc?

Niezależnie od formy popełnienia przestępstwa, oskarżony powinien skorzystać ze wsparcia doświadczonego obrońcy. Zróżnicowanie okoliczności, w jakiś może dojść do postawienia kogoś w stan oskarżenia powoduje, że każdorazowo konieczne jest indywidualne podejście do Klienta i podejmowanie odpowiednich działań związanych z sytuacją, w której się znalazł.

 

Materiał partnera: Prawnik Wodzisław Śląski